„Modlitwa różańcowa jest modlitwą człowieka za człowieka;
jest modlitwą ludzkiej solidarności, modlitwą wspólną odkupionych, która odbija w sobie ducha i intencje pierwszej z odkupionych, Maryi, Matki i obrazu Kościoła;
jest modlitwą za wszystkich ludzi świata i historii, żywych i umarłych, powołanych do tworzenia wraz z nami Ciała Chrystusa i do stania się wraz z Nim współdziedzicami chwały Ojca.”
(Jan Paweł II)
Od połowy XIX wieku najbardziej popularną różańcową wspólnotę modlitewną stanowi Stowarzyszenie Żywego Różańca, założone przez Paulinę Jaricot (1799–1862) w Lyonie w roku 1826.
27 I 1832 r. papież Grzegorz XVI zatwierdził stowarzyszenie Żywego Różańca i nadał mu liczne odpusty. Patronką Żywego Różańca ustanowił rzymską męczenniczkę – św. Filomenę, za sprawą której Paulina Jaricot w cudowny sposób odzyskała zdrowie. Z kolei papież Pius IX w liście apostolskim Quod iure haereditario z 17 VIII 1877 r. ustanowił zasady organizacyjne stowarzyszenia Żywego Różańca.
W 2002 r. rozpoczynając 25. rok swojego pontyfikatu, Ojciec Święty Jan Paweł II w liście apostolskim Rosarium Virginis Mariae („O różańcu Dziewicy Maryi”) ogłosił Rok Różańca (od X 2002 do X 2003 r.) i wprowadził nową jego część – tajemnice światła – dotyczące publicznej działalności Pana Jezusa. Odtąd cały różaniec liczy 20 tajemnic, czyli żywe róże składają się z 20 osób.
Do Polski Żywy Różaniec dotarł jeszcze w XIX w. Obecnie istnieje niemal w każdej parafii.
Parafialna wspólnota Żywego Różańca jest jednostką autonomiczną, tzn. wspólnoty parafialne nie łączą się w struktury ogólnokrajowe, czy światowe. W Polsce obowiązuje Ceremoniał Żywego Różańca, opracowany przez ojca Szymona Niezgodę OP w roku 1977 dla uczczenia stulecia objawień Matki Bożej w Gietrzwałdzie, zatwierdzony przez Prymasa Polski, Stefana kardynała Wyszyńskiego.
Zgodnie z Ceremoniałem, Żywym Różańcem kieruje Rada, którą tworzą zelatorzy, czyli kierownicy, wszystkich róż. Raz w miesiącu Żywy Różaniec dokonuje zmiany tajemnic różańcowych. Imiona nowo przyjętych członków wpisuje się do parafialnej Księgi Żywego Różańca. Wspólnota Żywego Różańca uczestniczy każdorazowo w pogrzebie zmarłego członka oraz w specjalnie zamawianej Mszy św. za spokój jego duszy.
Święta Penitencjaria udzieliła członkom Żywego Różańca odpustu zupełnego, pod zwykłymi warunkami, osiem razy w roku, mianowicie:
– W dniu przyjęcia do Żywego Różańca
– Narodzenia Pana Jezusa
– Zmartwychwstania Pańskiego
– Zwiastowania Najśw. Maryi Pannie
– Wniebowzięcia Matki Bożej
– Królowej Różańca św.
– Niepokalanego Poczęcia Maryi
– Ofiarowania Pańskiego.
Każda „Żywa Róża” składa się z 20 osób, a każda z nich odmawia codziennie przynajmniej jedną tajemnicę różańca. Koniecznie jednak tę, która zostaje powierzona do rozważania i odmawiania raz w miesiącu. Przy zmianie tajemnic, co miesiąc, wszystkim członkom przydziela się nowe tajemnice do odmawiania, w taki sposób, aby w jednej „Żywej Róży” były każdego dnia odmówione wszystkie tajemnice w sumie dwadzieścia. Tak więc, w całej Róży rozważany jest cały różaniec. Przy dokonywaniu zmian ważne jest, by co miesiąc każdy uczestnik miał do rozważenia kolejna tajemnicę. Bardzo istotne jest również to, że wszyscy członkowie Róży modlą się w tej samej intencji, która jest również zmieniana co miesiąc.
Członkowie Żywego Różańca mają na celu, za pomocą wspólnej modlitwy, utrzymać się w wierności Bogu, wytrwać w dobrym i bronić od złego siebie i bliźnich. Chcą wielbić Maryję i naśladować jej cnoty. Powinni wystrzegać się ciężkich grzechów, nie tylko sami ich unikać, ale i innych od tych występków odwodzić i przed nimi przestrzegać.